Đối với người Việt thì mâm cỗ Tết từ lâu đã trở thành một yếu tố quan trọng trong ngày Tết cổ truyền. Ở miền Nam, năm hết tết đến cũng là lúc các mẹ, các chị chuẩn bị những món ăn ngon, đặc trưng để đón một mùa xuân đầm ấm, sum vầy bên gia đình. Những món ăn này không chỉ đơn thuần có ý nghĩa về mặt ẩm thực mà còn thể hiện những nét văn hóa đặc sắc với tấm lòng thành kính hướng về tổ tiên, ông bà, cũng như ước mong một năm mới với nhiều thành công, may mắn:
BÁNH TÉT:
Cũng như người miền Bắc có bánh chưng trong ngày Tết thì với người miền Nam có bánh tét, bánh tét tượng trưng cho sự no ấm từ đời này qua đời khác và không thể thiếu trong ngày Tết.
Bánh tét có nhiều loại như: bánh tét mặn, bánh tét nhân thập cẩm, bánh tét ngọt, bánh tét chay không nhân. Bánh tét thường được gói trước nửa tháng, bánh dùng để cúng tổ tiên trong ngày Tết ngoài ra còn được dùng làm quà biếu. Bánh tét được ăn cùng thịt kho tàu, dưa cải, củ kiệu mang 1 hương vị riêng và vô cùng hấp dẫn.
THỊT KHO HỘT VỊT:
Tết đến gia đình người Nam bộ, thưởng thức đĩa thịt kho mềm, màu vàng nâu sóng sánh, thơm nức mùi nước dừa, vị ngọt thanh của nước dừa, đậm đà của vị thịt ăn kèm với dưa giá, củ kiệu, mới cảm nhận hết được sự nồng ấm, hào sảng của Tết phương Nam.
Không phải ngẫu nhiên mà người dân Nam bộ chọn món ăn này là món ăn đặc trưng đầu năm, bởi vì trong món ăn thuần Việt này, cư dân đã gửi gắm cả vị Tết, hương xuân, gửi gắm cả ước mong một năm mới vẹn tròn, sung túc, đủ đầy. Miếng thịt kho tàu được xắt vuông tượng trưng cho âm, hột vịt tròn tượng trưng cho dương, thể hiện sự vẹn toàn.
CANH KHỔ QUA:
Theo quan niệm của người miền Nam, canh khổ qua là món ăn để mong ước sẽ qua đi sự cơ cực, không may mắn bắt đầu một năm mới tươi sáng. Món canh tuy hơi đắng nhưng lại là món ăn có tác dụng tốt cho cơ thể.
Người miền Nam cũng chọn nấu món này vào đầu năm cũng vì cái tên “khổ qua” với mong muốn tất cả những nỗi khổ đau của năm cũ sẽ sớm qua và năm mới tươi sáng hơn sẽ đến.
CỦ KIỆU TÔM KHÔ:
Thật là thiếu sót nếu không nhắc đến kiệu tôm khô trong mâm cơm tết của người miền Tây Nam Bộ, món ăn tuy bình dị nhưng đượm vị tết từ thời xưa các cụ đã có.
Củ kiệu sau khi muối chua, sẽ được rắc thêm ít gia vị chua cay ngọt, cộng thêm tôm khô tạo hương vị rất ngon và đặc biệt.Ngày Tết, khách đến chơi nhà, bên cạnh những món béo ngậy giàu dinh dưỡng như thịt kho hột vịt, bánh tét, lạp xưởng,... thì đĩa củ kiệu muối tôm khô chua chua ngọt ngọt cay cay vừa giúp cho hương vị món ăn thêm thơm ngon lại giảm đi phần béo ngấy, giúp ăn được nhiều hơn và ngon miện hơn.
Bên cạnh các món ăn chính trên, người miền Nam còn chuẩn bị thêm lạp xưởng, chả giò, chả nguội, các loại khô,....; rộng thêm vài ký cá đồng, nuôi thêm sẵn năm ba con vịt, con gà để dự trữ, khi cần là có thể bắt, chế biến và dùng dần trong ba ngày Tết. Có thể nhắc đến như cá lóc nướng trui, cá trê chiên với nước mắm gừng, cháo gà hay cà-ri vịt,...
Mâm cỗ ngày Tết của người dân Nam bộ nói riêng và cả nước nói chung đều thể hiện tâm thức dân gian là cầu mong đón nhận được những điều tốt đẹp, tránh được những điều xấu xa trong năm mới !!
Sưu tầm